Wiadomości
Obowiązek zgłaszania umów o dzieło do ZUS
27 stycznia 2021
Od 1 stycznia 2021 r. m.in. płatnicy składek, którzy zawrą umowę o dzieło, będą musieli liczyć się z dodatkowymi
obowiązkami. Zaczną bowiem obowiązywać przepisy, na podstawie których powstanie obowiązek informowania o
wszystkich zawartych umowach o dzieło.
obowiązkami. Zaczną bowiem obowiązywać przepisy, na podstawie których powstanie obowiązek informowania o
wszystkich zawartych umowach o dzieło.
Celem zmian ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (u.s.u.s.) ma być umożliwienie ZUS weryfikowania istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych osób wykonujących umowy o dzieło, z możliwością udostępnienia informacji o umowach o dzieło ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych. Jak m.in. wskazuje art. 22 ustawy z dnia 31 marca 2020 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw1, płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje Zakład o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Zgłoszenie (na formularzu ZUS RUD) musi nastąpić najpóźniej w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy. ZUS ewidencjonuje na koncie płatnika informacje dotyczące zawartych umów o dzieło.Ustalenie rzeczywistego charakteru umów nazwanych „umową o dzieło” zawsze budziło wiele wątpliwości. Liczne takie umowy ZUS zakwestionował w trakcie przeprowadzanych kontroli, ustalając, że między stronami umowy zachodzą stosunki polegające na wykonywaniu za wynagrodzeniem usług odpowiadających np. umowom zdefiniowanym w art. 734 i 758 k.c. (umowy zlecenia, umowy agencyjne) lub umowom, do których stosownie do art. 750 k.c. stosuje się przepisy o zleceniu, co powodowało podleganie ubezpieczeniu społecznemu i obowiązek odprowadzenia składek z tytułu wykonywania tych umów. Umowa o dzieło należy do umów rezultatu. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła (art. 627 k.c.). Rezultat umowy o dzieło musi być konkretny, jednorazowy i indywidualnie oznaczony, zdefiniowany przez zamawiającego w momencie zawierania umowy i sprawdzalny. W doktrynie i orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że nie można uznać za dzieło czegoś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na rynku rezultatów pracy - materialnych bądź niematerialnych, gdyż wówczas zatraciłby się indywidualny charakter dzieła.Po wprowadzeniu obowiązku informowania o takich umowach, choć na razie umowy te nie stanowią tytułów do ubezpieczeń, ZUS będzie miał bieżącą informację o skali tego typu umów cywilnoprawnych. Od nowego roku płatnik składek (tj. np. pracodawca w stosunku do zatrudnionych pracowników, ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne) lub osoba fizyczna zlecająca dzieło będzie miała obowiązek informowania ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeśli:
» umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub
» osoba, z którą zostanie zawarta taka umowa w ramach tej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 36 ust. 17 u.s.u.s. obowiązujący od 1 stycznia 2021 r.).Oznacza to, że obowiązek ten nie będzie dotyczył umowy o dzieło zawartej z własnym pracownikiem, a także umowy o dzieło zawartej przez pracownika z innym podmiotem niż pracodawca, jeżeli w ramach tej umowy będzie on wykonywał pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.Obecnie samodzielna umowa o dzieło nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przychód uzyskany z tytułu umowy o dzieło nie stanowi podstawy wymiaru składek. Od tej zasady obowiązuje wyjątek, gdyż w przepisach u.s.u.s. za pracownika, który ubezpieczeniom podlega obowiązkowo uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarł z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a u.s.u.s.). Przychód uzyskany z tytułu takiej umowy o dzieło stanowi więc podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Objęcie definicją pracownika nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadają przepisy Kodeksu pracy, ale też osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła), oznacza jednoczesne rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z określonym pracodawcą, jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej. W przypadku tych ubezpieczonych, nie dokonuje się dodatkowego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przychód uzyskany z umowy o dzieło dolicza się do przychodów ze stosunku pracy, wykazując go w jednym bloku raportu miesięcznego ZUS RCA (art. 18 ust. 1a u.s.u.s.). Umowa o dzieło, zawarta z własnym pracownikiem, nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli pracownik:
» przebywa na urlopie wychowawczym;
» pobiera zasiłek macierzyński;
» przebywa na urlopie bezpłatnym.
Z interpretacji ZUS wynika, że pracodawca (płatnik składek) będzie miał obowiązek przekazać do ZUS informację o umowach o dzieło zawieranych z pracownikami korzystającymi z tych urlopów i pracownikami pobierającymi zasiłek macierzyński.
» umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub
» osoba, z którą zostanie zawarta taka umowa w ramach tej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 36 ust. 17 u.s.u.s. obowiązujący od 1 stycznia 2021 r.).Oznacza to, że obowiązek ten nie będzie dotyczył umowy o dzieło zawartej z własnym pracownikiem, a także umowy o dzieło zawartej przez pracownika z innym podmiotem niż pracodawca, jeżeli w ramach tej umowy będzie on wykonywał pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.Obecnie samodzielna umowa o dzieło nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przychód uzyskany z tytułu umowy o dzieło nie stanowi podstawy wymiaru składek. Od tej zasady obowiązuje wyjątek, gdyż w przepisach u.s.u.s. za pracownika, który ubezpieczeniom podlega obowiązkowo uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarł z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a u.s.u.s.). Przychód uzyskany z tytułu takiej umowy o dzieło stanowi więc podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Objęcie definicją pracownika nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadają przepisy Kodeksu pracy, ale też osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła), oznacza jednoczesne rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z określonym pracodawcą, jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej. W przypadku tych ubezpieczonych, nie dokonuje się dodatkowego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przychód uzyskany z umowy o dzieło dolicza się do przychodów ze stosunku pracy, wykazując go w jednym bloku raportu miesięcznego ZUS RCA (art. 18 ust. 1a u.s.u.s.). Umowa o dzieło, zawarta z własnym pracownikiem, nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli pracownik:
» przebywa na urlopie wychowawczym;
» pobiera zasiłek macierzyński;
» przebywa na urlopie bezpłatnym.
Z interpretacji ZUS wynika, że pracodawca (płatnik składek) będzie miał obowiązek przekazać do ZUS informację o umowach o dzieło zawieranych z pracownikami korzystającymi z tych urlopów i pracownikami pobierającymi zasiłek macierzyński.
