Wiadomości
Biegli rewidenci pod kontrolą…
26 lipca 2023
Wywiad z Dyrektorem Departamentu Kontroli Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego – dr Agnieszką Baklarz.
Jaka jest rola Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego? Polska Agencja Nadzoru Audytowego sprawuje nadzór publiczny
nad biegłymi rewidentami, firmami audytorskimi działającymi w Polsce i nad samorządem zawodowym biegłych rewidentów (Polską Izbą Biegłych Rewidentów).
Celem działań podejmowanych przez Agencję jest poprawa jakości sprawozdań finansowych, która jest kluczowa z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Kwestia ta jest ważna z uwagi na interes publiczny – nie tylko poszczególnych inwestorów, ale całego społeczeństwa. Każdego roku w Polsce biegli rewidenci działający w ramach
firm audytorskich badają sprawozdania finansowe ok. 30 000 podmiotów gospodarczych. Informacje finansowe zawarte w tych sprawozdaniach są kluczowym elementem życia gospodarczego, ponieważ przedstawiają jasny i rzetelny obraz sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa, a także osiągniętego wyniku finansowego.
PANA w ramach przeprowadzanych kontroli analizuje około 1% dokumentacji badań tych sprawozdań finansowych. Daje nam to przekrojowe spojrzenie na wiarygodność informacji finansowych publikowanych w Polsce, niezależnie od sektora działalności.
Jakie są „nowe standardy kontroli jakości”? Przede wszystkim są one bardziej proaktywne i obejmują dostosowane podejście do zarządzania jakością, poprzez ukierunkowanie na osiąganie wyznaczonych celów jakości, zidentyfikowane ryzyka jakości związane z tymi celami oraz reagowanie na takie ryzyka.
Co za tym idzie, większy nacisk położony jest na sposób działania samej firmy audytorskiej, a nie tylko na to, jak działa pojedynczy biegły rewident. Zwiększenie nacisku na rolę firmy audytorskiej połączone jest również z większym zwróceniem uwagi na działania kontrolujące (zatrudnianie kontrolera jakości do zderzenia jego poglądu na badanie z poglądem kluczowego biegłego rewidenta), prowadzenie proaktywnych działań monitorujących, w tym również prowadzenia inspekcji ex post badań przeprowadzonych w ramach firmy audytorskiej.
Mocno podkreślane również w nowych standardach jest dochodzenie do pierwotnej przyczyny nieprawidłowości w ramach całej firmy audytorskiej.
W ramach dostosowania standardów międzynarodowych dodane zostały również specyficzne wymogi dotyczące zwiększonego nacisku na niezależność firmy audytorskiej. Dostosowanie i wdrożenie do 1 stycznia 2023 r. systemów
wewnętrznej kontroli jakości firm audytorskich stosownie do postanowień KSKJ 1 oznacza, że w okresie jednego roku
od dnia ich wdrożenia (okres przejściowy) firma audytorska dokona oceny systemu wewnętrznej kontroli jakości.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do odwiedzenia specjalnej zakładki na naszej stronie internetowej1. Znajdują się tam wszystkie informacje (odpowiedzi na najczęściej zadawane
pytania, zaktualizowane procedury kontroli) w zakresie nowych standardów kontroli jakości, które są przydatne w codziennej pracy biegłych rewidentów i firm audytorskich.
Czy firmy audytorskie są świadome konsekwencji niestosowania się do przepisów prawa lub zasad wykonywania
zawodu? Czy często dochodzi do nadużyć ze strony firm audytorskich? Jakie to nadużycia?
Według naszych szacunków w 70% akt badań stwierdza się różnego rodzaju nieprawidłowości, choć nie są to zawsze nieprawidłowości powodujące nieprawidłowość opinii, a w większości przypadków raczej wskazują na to, że taka opinia przez innego biegłego rewidenta mogłaby być ukształtowana w sposób odmienny; czyli w większości przypadków, a dokładnie odniesieniu do 210 akt z 294 skontrolowanych w 2022 r. akt badań opinie były wydane bez oparcia o materiał dowodowy.
Wskazuje na to fakt, że opinia nie ma podstaw dowodowych, czyli w przypadku powtórnego badania opinia z badania mogłaby być przez innego biegłego rewidenta ukształtowana odmiennie. W odniesieniu do 85 akt badań wydane opinie były opiniami nieprawidłowymi (w aktach badań znaleziono dowody na konieczność modyfikacji wydanych przez biegłych rewidentów opinii). W odniesieniu do 24 akt badań opinie o sprawozdaniach finansowych zostały sporządzone niezgodnie ze stanem faktycznym. W znacznej mierze wynikało to z nieprawidłowości dotyczących kontynuacji działalności lub też zagrożeń dla kontynuacji działalności podmiotów badanych.
Ze względu na to, że Agencja regularnie publikuje informacje na temat kar, nieprawidłowości i uwag wynikających z kontroli, w mojej opinii firmy audytorskie zdają sobie sprawę, jakie są konsekwencje niewłaściwego stosowania przepisów.
Dowodzi tego choćby zmiana w liczbie tzw. hurtowni audytów. Obecnie widoczny jest spadek liczby audytorów wykonujących ponad 50 usług rocznie (głównie badań sprawozdań finansowych), czyli wydających co tydzień (a w niektórych przypadkach nawet codziennie) opinię. W 2022 r. takich audytorów było 150 z 68 firm, podczas gdy rok wcześniej 174 biegłych z 88 firm, a dwa lata wcześniej 194 z 88 firm. Wskazuje to na poprawę świadomości, że działania, które mogą prowadzić do obniżenia jakości, będą mocno sprawdzane przez Agencję.
Kolejną oznaką poprawy i wzrostu świadomości konsekwencji niestosowania się do przepisów prawa jest znaczny wzrost kierowanych wniosków o ukaranie do sądu powszechnego w trybie dobrowolnego poddania się karze. W 2022 r. stanowiły one aż 75% wniosków skierowanych przez Agencję do sądu powszechnego. PANA prowadzi działania informacyjne i edukacyjne nakierowane na podwyższenie poziomu usług świadczonych przez firmy audytorskie. Na czym one polegają?
Działalność informacyjną i edukacyjną prowadzimy wielotorowo i zwracamy się do różnych grup docelowych.
Organizujemy spotkania z biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi, podczas których przekazujemy informacje
kluczowe z punktu widzenia rynku oraz działalności Agencji. Na spotkaniach odpowiadamy również na pytania zgłoszone przez firmy audytorskie. Opracowujemy i publikujemy raporty na temat rynku, nieprawidłowości w badaniach oraz materiały pomocne dla biegłych rewidentów w ich pracy. Niektóre z tych materiałów ukazują się w języku angielskim na stronie IFIAR – Międzynarodowego Forum Niezależnych Regulatorów Audytu. Prowadzimy
również spotkania z biegłymi rewidentami i kandydatami na biegłych rewidentów, przedstawiając również w tej formie
informacje potrzebne do poniesienia jakości pracy biegłych rewidentów i firm audytorskich. Planujemy również szersze wyjście edukacyjne w kierunku kandydatów na biegłych rewidentów, tak żeby mogli się również od naszej strony zapoznać z informacjami o badaniach sprawozdań finansowych.
W ubiegłym roku przeprowadziliśmy w mediach publicznych i internecie kampanię społeczną na temat znaczenia badań sprawozdań finansowych. Zorganizowaliśmy również dwie konferencje na temat ładu korporacyjnego (w latach 2021 i 2022). W tym roku z kolei podczas konferencji rozmawiać będziemy o bezpieczeństwie obrotu gospodarczego oraz odpowiedzialności instytucji i odpowiedzialności biznesu. W ramach zadań edukacyjnych współpracujemy również z uczelniami wyższymi, GPW oraz policją i prokuraturą.
Jaka jest rola Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego? Polska Agencja Nadzoru Audytowego sprawuje nadzór publiczny
nad biegłymi rewidentami, firmami audytorskimi działającymi w Polsce i nad samorządem zawodowym biegłych rewidentów (Polską Izbą Biegłych Rewidentów).
Celem działań podejmowanych przez Agencję jest poprawa jakości sprawozdań finansowych, która jest kluczowa z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Kwestia ta jest ważna z uwagi na interes publiczny – nie tylko poszczególnych inwestorów, ale całego społeczeństwa. Każdego roku w Polsce biegli rewidenci działający w ramach
firm audytorskich badają sprawozdania finansowe ok. 30 000 podmiotów gospodarczych. Informacje finansowe zawarte w tych sprawozdaniach są kluczowym elementem życia gospodarczego, ponieważ przedstawiają jasny i rzetelny obraz sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa, a także osiągniętego wyniku finansowego.
PANA w ramach przeprowadzanych kontroli analizuje około 1% dokumentacji badań tych sprawozdań finansowych. Daje nam to przekrojowe spojrzenie na wiarygodność informacji finansowych publikowanych w Polsce, niezależnie od sektora działalności.
Jakie są „nowe standardy kontroli jakości”? Przede wszystkim są one bardziej proaktywne i obejmują dostosowane podejście do zarządzania jakością, poprzez ukierunkowanie na osiąganie wyznaczonych celów jakości, zidentyfikowane ryzyka jakości związane z tymi celami oraz reagowanie na takie ryzyka.
Co za tym idzie, większy nacisk położony jest na sposób działania samej firmy audytorskiej, a nie tylko na to, jak działa pojedynczy biegły rewident. Zwiększenie nacisku na rolę firmy audytorskiej połączone jest również z większym zwróceniem uwagi na działania kontrolujące (zatrudnianie kontrolera jakości do zderzenia jego poglądu na badanie z poglądem kluczowego biegłego rewidenta), prowadzenie proaktywnych działań monitorujących, w tym również prowadzenia inspekcji ex post badań przeprowadzonych w ramach firmy audytorskiej.
Mocno podkreślane również w nowych standardach jest dochodzenie do pierwotnej przyczyny nieprawidłowości w ramach całej firmy audytorskiej.
W ramach dostosowania standardów międzynarodowych dodane zostały również specyficzne wymogi dotyczące zwiększonego nacisku na niezależność firmy audytorskiej. Dostosowanie i wdrożenie do 1 stycznia 2023 r. systemów
wewnętrznej kontroli jakości firm audytorskich stosownie do postanowień KSKJ 1 oznacza, że w okresie jednego roku
od dnia ich wdrożenia (okres przejściowy) firma audytorska dokona oceny systemu wewnętrznej kontroli jakości.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do odwiedzenia specjalnej zakładki na naszej stronie internetowej1. Znajdują się tam wszystkie informacje (odpowiedzi na najczęściej zadawane
pytania, zaktualizowane procedury kontroli) w zakresie nowych standardów kontroli jakości, które są przydatne w codziennej pracy biegłych rewidentów i firm audytorskich.
Czy firmy audytorskie są świadome konsekwencji niestosowania się do przepisów prawa lub zasad wykonywania
zawodu? Czy często dochodzi do nadużyć ze strony firm audytorskich? Jakie to nadużycia?
Według naszych szacunków w 70% akt badań stwierdza się różnego rodzaju nieprawidłowości, choć nie są to zawsze nieprawidłowości powodujące nieprawidłowość opinii, a w większości przypadków raczej wskazują na to, że taka opinia przez innego biegłego rewidenta mogłaby być ukształtowana w sposób odmienny; czyli w większości przypadków, a dokładnie odniesieniu do 210 akt z 294 skontrolowanych w 2022 r. akt badań opinie były wydane bez oparcia o materiał dowodowy.
Wskazuje na to fakt, że opinia nie ma podstaw dowodowych, czyli w przypadku powtórnego badania opinia z badania mogłaby być przez innego biegłego rewidenta ukształtowana odmiennie. W odniesieniu do 85 akt badań wydane opinie były opiniami nieprawidłowymi (w aktach badań znaleziono dowody na konieczność modyfikacji wydanych przez biegłych rewidentów opinii). W odniesieniu do 24 akt badań opinie o sprawozdaniach finansowych zostały sporządzone niezgodnie ze stanem faktycznym. W znacznej mierze wynikało to z nieprawidłowości dotyczących kontynuacji działalności lub też zagrożeń dla kontynuacji działalności podmiotów badanych.
Ze względu na to, że Agencja regularnie publikuje informacje na temat kar, nieprawidłowości i uwag wynikających z kontroli, w mojej opinii firmy audytorskie zdają sobie sprawę, jakie są konsekwencje niewłaściwego stosowania przepisów.
Dowodzi tego choćby zmiana w liczbie tzw. hurtowni audytów. Obecnie widoczny jest spadek liczby audytorów wykonujących ponad 50 usług rocznie (głównie badań sprawozdań finansowych), czyli wydających co tydzień (a w niektórych przypadkach nawet codziennie) opinię. W 2022 r. takich audytorów było 150 z 68 firm, podczas gdy rok wcześniej 174 biegłych z 88 firm, a dwa lata wcześniej 194 z 88 firm. Wskazuje to na poprawę świadomości, że działania, które mogą prowadzić do obniżenia jakości, będą mocno sprawdzane przez Agencję.
Kolejną oznaką poprawy i wzrostu świadomości konsekwencji niestosowania się do przepisów prawa jest znaczny wzrost kierowanych wniosków o ukaranie do sądu powszechnego w trybie dobrowolnego poddania się karze. W 2022 r. stanowiły one aż 75% wniosków skierowanych przez Agencję do sądu powszechnego. PANA prowadzi działania informacyjne i edukacyjne nakierowane na podwyższenie poziomu usług świadczonych przez firmy audytorskie. Na czym one polegają?
Działalność informacyjną i edukacyjną prowadzimy wielotorowo i zwracamy się do różnych grup docelowych.
Organizujemy spotkania z biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi, podczas których przekazujemy informacje
kluczowe z punktu widzenia rynku oraz działalności Agencji. Na spotkaniach odpowiadamy również na pytania zgłoszone przez firmy audytorskie. Opracowujemy i publikujemy raporty na temat rynku, nieprawidłowości w badaniach oraz materiały pomocne dla biegłych rewidentów w ich pracy. Niektóre z tych materiałów ukazują się w języku angielskim na stronie IFIAR – Międzynarodowego Forum Niezależnych Regulatorów Audytu. Prowadzimy
również spotkania z biegłymi rewidentami i kandydatami na biegłych rewidentów, przedstawiając również w tej formie
informacje potrzebne do poniesienia jakości pracy biegłych rewidentów i firm audytorskich. Planujemy również szersze wyjście edukacyjne w kierunku kandydatów na biegłych rewidentów, tak żeby mogli się również od naszej strony zapoznać z informacjami o badaniach sprawozdań finansowych.
W ubiegłym roku przeprowadziliśmy w mediach publicznych i internecie kampanię społeczną na temat znaczenia badań sprawozdań finansowych. Zorganizowaliśmy również dwie konferencje na temat ładu korporacyjnego (w latach 2021 i 2022). W tym roku z kolei podczas konferencji rozmawiać będziemy o bezpieczeństwie obrotu gospodarczego oraz odpowiedzialności instytucji i odpowiedzialności biznesu. W ramach zadań edukacyjnych współpracujemy również z uczelniami wyższymi, GPW oraz policją i prokuraturą.
