Wiadomości
„Gotowi na 55”, czyli na totalną unijną nędzę?
31 sierpnia 2023
W europejskim prawie o klimacie zapisano obowiązkowy unijny „cel klimatyczny”: ograniczenie emisji w UE o co najmniej 55% do 2030 r. Pakiet „Fit for 55” („Gotowi na 55”) to zestaw nowych regulacji, które pozwolą ten cel osiągnąć, a do 2050 r. uczynić UE neutralną dla klimatu. Co wchodzi w jego skład?
UNIJNY SYSTEM HANDLU UPRAWNIENIAMI DO EMISJI
Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) to rynek emisji dwutlenku węgla dla energochłonnych sektorów przemysłu i sektora wytwarzania energii. Opiera się na limitach emisyjnych i na handlu uprawnieniami do emisji.
Pakiet „Gotowi na 55” przewiduje:
» objęcie systemem emisji z transportu morskiego;
» szybsze redukowanie uprawnień do emisji i stopniowe wygaszanie bezpłatnych uprawnień dla niektórych sektorów
(zwiększenie do 62% przewidzianej na 2030 r. redukcji emisji w sektorach objętych systemem);
» wprowadzenie poprzez system mechanizmu kompensacji i redukcji CO2 dla lotnictwa międzynarodowego (CORSIA);
» wzrost finansowania funduszu modernizacyjnego i funduszu innowacyjnego;
» zmianę rezerwy stabilności rynkowej.
Utworzono też nowy odrębny system handlu uprawnieniami do emisji dla budynków, transportu drogowego i paliw
w dodatkowych sektorach.
SPOŁECZNY FUNDUSZ KLIMATYCZNY
Na podstawie planów społeczno-klimatycznych, które zostaną opracowane przez państwa członkowskie, fundusz będzie wspierać działania i inwestycje na rzecz znajdujących się w trudnej sytuacji w związku z nowym systemem handlu uprawnieniami do emisji: gospodarstw domowych, mikroprzedsiębiorstw i użytkowników transportu. Fundusz może też pokrywać tymczasowe bezpośrednie wsparcie dochodu. Będzie częścią budżetu UE i będzie zasilany zewnętrznymi dochodami przeznaczonymi na określony cel – do maksymalnej wysokości 65 mld EUR.
GRANICZNY PODATEK WĘGLOWY
Graniczny podatek węglowy (CBAM – mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2) dotyczy importu produktów w branżach wysokoemisyjnych. Ma funkcjonować równolegle z unijnym systemem handlu emisjami: odzwierciedlać i uzupełniać jego funkcjonowanie w przypadku towarów importowanych. Stopniowo zastąpi istniejące unijne mechanizmy radzenia sobie z ryzykiem ucieczki emisji.
CELE REDUKCYJNE PAŃSTW UE
W sektorach nieobjętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji ani rozporządzeniem o gruntach i leśnictwie (LULUCF) wiążące roczne limity emisyjne dla państw członkowskich są przewidziane w rozporządzeniu o wspólnym wysiłku redukcyjnym. Chodzi o: transport drogowy i krajowy transport morski, budynki, rolnictwo, odpady i drobny przemysł.
Nowe przepisy podnoszą unijny cel redukcyjny w tych sektorach przewidziany na 2030 r. z 29% do 40% w porównaniu z 2005 r. Odpowiednio uaktualniają też cele krajowe.
EMISJE I POCHŁANIANIE GAZÓW CIEPLARNIANYCH W SEKTORZE GRUNTÓW I LEŚNICTWA
Rozporządzenie o użytkowaniu gruntów, zmianie użytkowania gruntów i leśnictwie (LULUCF) zobowiązuje UE do redukcji emisji i większego pochłaniania gazów w tych sektorach.
Pakiet „Gotowi na 55” podnosi unijny cel: pochłanianie gazów cieplarnianych netto w 2030 r. ma wynieść co najmniej 310 mln ton ekwiwalentu CO2. Dla każdego państwa członkowskiego określone zostały wiążące cele krajowe.
NORMY EMISJI CO2 DLA SAMOCHODÓW OSOBOWYCH I DOSTAWCZYCH
Nowe przepisy przewidują stopniowe ogólnounijne cele redukcji emisji dla samochodów osobowych i dostawczych
na 2030 r. i później, w tym 100% cel na 2035 r. dla nowych pojazdów.
REDUKCJA EMISJI METANU W SEKTORZE ENERGETYCZNYM
Przygotowane nowe unijne przepisy o redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym pozwolą śledzić i redukować emisje metanu z paliw kopalnych w tym sektorze. Proponowane rozporządzenie jest zgodne z wizją strategiczną określoną w 2020 r. w strategii UE na rzecz ograniczenia emisji metanu.
Na konferencji klimatycznej ONZ (COP 26) w 2021 r. UE wspólnie z USA zainicjowała globalne zobowiązanie dotyczące metanu: ponad 100 państw zobowiązało się do 2030 r. ograniczyć jego emisje o 30% w porównaniu z poziomem z 2020 r.
ZWIĘKSZANIE UDZIAŁU PALIW EKOLOGICZNYCH W SEKTORZE LOTNICZYM I MORSKIM
W ograniczaniu emisji z ruchu lotniczego mogą pomóc zrównoważone paliwa lotnicze (zaawansowane biopaliwa i e-paliwa), które stanowią zaledwie 0,05% ogółu paliw zużywanych w lotnictwie. Projekt ReFuelEU Aviation ma pomóc zmniejszyć ślad środowiskowy sektora lotniczego i zaangażować ten sektor w realizację unijnych „celów klimatycznych”.
Projekt dotyczący stosowania paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w transporcie morskim (FuelEU Maritime) ma
zredukować (nawet o 75% do 2050 r.) emisje gazów cieplarnianych będących efektem zużycia energii na statkach.
INFRASTRUKTURA PALIW ALTERNATYWNYCH
Proponowane rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych ma przede wszystkim zapewnić obywatelom i firmom dostęp do zadowalającej sieci infrastrukturalnej, która pozwoli doładowywać lub tankować pojazdy i statki paliwami alternatywnymi. Ma też zagwarantować alternatywne systemy zasilania statków w portach i samolotów podczas postoju. Celami rozwoju infrastruktury ma być interoperacyjność i łatwość użytkowania.
ENERGIA ODNAWIALNA
Przygotowana nowelizacja dyrektywy o odnawialnych źródłach energii zakłada podniesienie z 32% do co najmniej
40% do 2030 r. obecnego unijnego celu, którym jest udział odnawialnych źródeł energii w ogólnym koszyku energetycznym.
Proponuje się też wprowadzenie lub udoskonalenie sektorowych celów cząstkowych i środków we wszystkich sektorach, szczególnie w transporcie, budownictwie i przemyśle.
EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA
Przygotowana nowelizacja unijnej dyrektywy o efektywności energetycznej ma przede wszystkim zmniejszyć do 2030 r. zużycie końcowe energii na szczeblu UE o 11,7% w porównaniu z prognozami z 2020 r. Zakłada np. zaostrzenie obowiązku rocznych oszczędności energii i wprowadza zmniejszenie zużycia energii w budynkach sektora publicznego.
CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA BUDYNKÓW
Nowelizacja dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków przewiduje, iż do 2030 r. i później budynki w UE będą bardziej efektywne energetycznie. Nowe przepisy zakładają m.in., że od 2030 r. wszystkie nowe budynki będą bezemisyjne, a do 2050 r. istniejące budynki zostaną przekształcone w budynki bezemisyjne.
PAKIET GAZOWO-WODOROWY
Pakiet służący stworzeniu rynku wodoru i zdekarbonizowanego gazu ma na celu przejście od gazu ziemnego do gazów odnawialnych i niskoemisyjnych oraz ich rozpowszechnienie w UE do 2030 r. i później. Nowe rozporządzenie i dyrektywa zawierają wspólne zasady rynku wewnętrznego dla gazów odnawialnych, gazu ziemnego i wodoru - ramy regulujące specjalną infrastrukturę wodorową i zintegrowane planowanie sieci. Przewidziano też przepisy o ochronie konsumentów i zwiększenie bezpieczeństwa dostaw.
OPODATKOWANIE ENERGII
Proponowana nowelizacja dyrektywy Rady UE o opodatkowaniu produktów energetycznych i energii elektrycznej ma:
dostosować opodatkowanie produktów energetycznych i energii elektrycznej do unijnej polityki w dziedzinie energii, środowiska i klimatu; chronić i usprawnić unijny rynek wewnętrzny poprzez uaktualnienie zakresu produktów energetycznych i struktury stawek oraz poprzez racjonalniejsze stosowanie przez państwa członkowskie zwolnień podatkowych i obniżek podatku; utrzymać zdolność państw do generowania dochodów budżetowych.
UNIJNY SYSTEM HANDLU UPRAWNIENIAMI DO EMISJI
Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) to rynek emisji dwutlenku węgla dla energochłonnych sektorów przemysłu i sektora wytwarzania energii. Opiera się na limitach emisyjnych i na handlu uprawnieniami do emisji.
Pakiet „Gotowi na 55” przewiduje:
» objęcie systemem emisji z transportu morskiego;
» szybsze redukowanie uprawnień do emisji i stopniowe wygaszanie bezpłatnych uprawnień dla niektórych sektorów
(zwiększenie do 62% przewidzianej na 2030 r. redukcji emisji w sektorach objętych systemem);
» wprowadzenie poprzez system mechanizmu kompensacji i redukcji CO2 dla lotnictwa międzynarodowego (CORSIA);
» wzrost finansowania funduszu modernizacyjnego i funduszu innowacyjnego;
» zmianę rezerwy stabilności rynkowej.
Utworzono też nowy odrębny system handlu uprawnieniami do emisji dla budynków, transportu drogowego i paliw
w dodatkowych sektorach.
SPOŁECZNY FUNDUSZ KLIMATYCZNY
Na podstawie planów społeczno-klimatycznych, które zostaną opracowane przez państwa członkowskie, fundusz będzie wspierać działania i inwestycje na rzecz znajdujących się w trudnej sytuacji w związku z nowym systemem handlu uprawnieniami do emisji: gospodarstw domowych, mikroprzedsiębiorstw i użytkowników transportu. Fundusz może też pokrywać tymczasowe bezpośrednie wsparcie dochodu. Będzie częścią budżetu UE i będzie zasilany zewnętrznymi dochodami przeznaczonymi na określony cel – do maksymalnej wysokości 65 mld EUR.
GRANICZNY PODATEK WĘGLOWY
Graniczny podatek węglowy (CBAM – mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2) dotyczy importu produktów w branżach wysokoemisyjnych. Ma funkcjonować równolegle z unijnym systemem handlu emisjami: odzwierciedlać i uzupełniać jego funkcjonowanie w przypadku towarów importowanych. Stopniowo zastąpi istniejące unijne mechanizmy radzenia sobie z ryzykiem ucieczki emisji.
CELE REDUKCYJNE PAŃSTW UE
W sektorach nieobjętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji ani rozporządzeniem o gruntach i leśnictwie (LULUCF) wiążące roczne limity emisyjne dla państw członkowskich są przewidziane w rozporządzeniu o wspólnym wysiłku redukcyjnym. Chodzi o: transport drogowy i krajowy transport morski, budynki, rolnictwo, odpady i drobny przemysł.
Nowe przepisy podnoszą unijny cel redukcyjny w tych sektorach przewidziany na 2030 r. z 29% do 40% w porównaniu z 2005 r. Odpowiednio uaktualniają też cele krajowe.
EMISJE I POCHŁANIANIE GAZÓW CIEPLARNIANYCH W SEKTORZE GRUNTÓW I LEŚNICTWA
Rozporządzenie o użytkowaniu gruntów, zmianie użytkowania gruntów i leśnictwie (LULUCF) zobowiązuje UE do redukcji emisji i większego pochłaniania gazów w tych sektorach.
Pakiet „Gotowi na 55” podnosi unijny cel: pochłanianie gazów cieplarnianych netto w 2030 r. ma wynieść co najmniej 310 mln ton ekwiwalentu CO2. Dla każdego państwa członkowskiego określone zostały wiążące cele krajowe.
NORMY EMISJI CO2 DLA SAMOCHODÓW OSOBOWYCH I DOSTAWCZYCH
Nowe przepisy przewidują stopniowe ogólnounijne cele redukcji emisji dla samochodów osobowych i dostawczych
na 2030 r. i później, w tym 100% cel na 2035 r. dla nowych pojazdów.
REDUKCJA EMISJI METANU W SEKTORZE ENERGETYCZNYM
Przygotowane nowe unijne przepisy o redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym pozwolą śledzić i redukować emisje metanu z paliw kopalnych w tym sektorze. Proponowane rozporządzenie jest zgodne z wizją strategiczną określoną w 2020 r. w strategii UE na rzecz ograniczenia emisji metanu.
Na konferencji klimatycznej ONZ (COP 26) w 2021 r. UE wspólnie z USA zainicjowała globalne zobowiązanie dotyczące metanu: ponad 100 państw zobowiązało się do 2030 r. ograniczyć jego emisje o 30% w porównaniu z poziomem z 2020 r.
ZWIĘKSZANIE UDZIAŁU PALIW EKOLOGICZNYCH W SEKTORZE LOTNICZYM I MORSKIM
W ograniczaniu emisji z ruchu lotniczego mogą pomóc zrównoważone paliwa lotnicze (zaawansowane biopaliwa i e-paliwa), które stanowią zaledwie 0,05% ogółu paliw zużywanych w lotnictwie. Projekt ReFuelEU Aviation ma pomóc zmniejszyć ślad środowiskowy sektora lotniczego i zaangażować ten sektor w realizację unijnych „celów klimatycznych”.
Projekt dotyczący stosowania paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w transporcie morskim (FuelEU Maritime) ma
zredukować (nawet o 75% do 2050 r.) emisje gazów cieplarnianych będących efektem zużycia energii na statkach.
INFRASTRUKTURA PALIW ALTERNATYWNYCH
Proponowane rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych ma przede wszystkim zapewnić obywatelom i firmom dostęp do zadowalającej sieci infrastrukturalnej, która pozwoli doładowywać lub tankować pojazdy i statki paliwami alternatywnymi. Ma też zagwarantować alternatywne systemy zasilania statków w portach i samolotów podczas postoju. Celami rozwoju infrastruktury ma być interoperacyjność i łatwość użytkowania.
ENERGIA ODNAWIALNA
Przygotowana nowelizacja dyrektywy o odnawialnych źródłach energii zakłada podniesienie z 32% do co najmniej
40% do 2030 r. obecnego unijnego celu, którym jest udział odnawialnych źródeł energii w ogólnym koszyku energetycznym.
Proponuje się też wprowadzenie lub udoskonalenie sektorowych celów cząstkowych i środków we wszystkich sektorach, szczególnie w transporcie, budownictwie i przemyśle.
EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA
Przygotowana nowelizacja unijnej dyrektywy o efektywności energetycznej ma przede wszystkim zmniejszyć do 2030 r. zużycie końcowe energii na szczeblu UE o 11,7% w porównaniu z prognozami z 2020 r. Zakłada np. zaostrzenie obowiązku rocznych oszczędności energii i wprowadza zmniejszenie zużycia energii w budynkach sektora publicznego.
CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA BUDYNKÓW
Nowelizacja dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków przewiduje, iż do 2030 r. i później budynki w UE będą bardziej efektywne energetycznie. Nowe przepisy zakładają m.in., że od 2030 r. wszystkie nowe budynki będą bezemisyjne, a do 2050 r. istniejące budynki zostaną przekształcone w budynki bezemisyjne.
PAKIET GAZOWO-WODOROWY
Pakiet służący stworzeniu rynku wodoru i zdekarbonizowanego gazu ma na celu przejście od gazu ziemnego do gazów odnawialnych i niskoemisyjnych oraz ich rozpowszechnienie w UE do 2030 r. i później. Nowe rozporządzenie i dyrektywa zawierają wspólne zasady rynku wewnętrznego dla gazów odnawialnych, gazu ziemnego i wodoru - ramy regulujące specjalną infrastrukturę wodorową i zintegrowane planowanie sieci. Przewidziano też przepisy o ochronie konsumentów i zwiększenie bezpieczeństwa dostaw.
OPODATKOWANIE ENERGII
Proponowana nowelizacja dyrektywy Rady UE o opodatkowaniu produktów energetycznych i energii elektrycznej ma:
dostosować opodatkowanie produktów energetycznych i energii elektrycznej do unijnej polityki w dziedzinie energii, środowiska i klimatu; chronić i usprawnić unijny rynek wewnętrzny poprzez uaktualnienie zakresu produktów energetycznych i struktury stawek oraz poprzez racjonalniejsze stosowanie przez państwa członkowskie zwolnień podatkowych i obniżek podatku; utrzymać zdolność państw do generowania dochodów budżetowych.
