Wiadomości
Oszustwo pracownicze w zakresie VAT
25 marca 2024
Pracownik wykorzystujący dane swego pracodawcy do wystawiania fałszywych faktur jest zobowiązany do zapłaty wskazanych w nich kwot podatku. Jest tak pod warunkiem, iż pracodawca będący podatnikiem tego podatku dochował należytej staranności, rozsądnie wymaganej w celu kontrolowania działań swojego pracownika – uznał Trybunał Sprawiedliwości UE.
Wyrok z 30 stycznia 2024 r. (C-442/22) dotyczył sprawy, w której w okresie od stycznia 2010 r. do kwietnia 2014 r.
pracownica spółki z siedzibą w Polsce, prowadzącej stację paliw, wystawiła 1679 faktur nieodzwierciedlających rzeczywistych transakcji sprzedaży towarów, o łącznej wartości (wyrażonej w zł) wynoszącej ok. 320.000 euro. W tym celu wykorzystała dane swojego pracodawcy, podatnika podatku od wartości dodanej (VAT), bez jego wiedzy i zgody. Faktury stanowiące oszustwo nie zostały ujęte w deklaracjach podatkowych tej spółki. Zostały one wykorzystane do uzyskania nienależnego zwrotu VAT przez adresatów tych faktur, przy czym odpowiedni podatek nie został wpłacony do budżetu państwa. W wyniku kontroli podatkowej właściwe organy wydały decyzję określającą wysokość VAT należnego od spółki. Zdaniem Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Lublinie działania stanowiące oszustwo były możliwe ze względu na brak nadzoru i odpowiedniej organizacji w spółce, która
zatrudniała pracownicę.
Spółka zaskarżyła tę decyzję do WSA w Lublinie, a następnie do NSA. Sąd krajowy zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE z odesłaniem prejudycjalnym celem ustalenia, kto – spółka, której dane zostały wykorzystane niezgodnie z prawem na fakturze, czy pracownica, która posłużyła się tymi danymi do wystawiania fałszywych faktur – jest osobą, która wykazuje VAT na fakturze w rozumieniu dyrektywy VAT1 i w związku z tym jest zobowiązana do jego zapłaty. TSUE orzekł, iż VAT nie może być należny od widniejącego na fakturze wystawcy fałszywej faktury, jeśli działa on w dobrej wierze, a organ podatkowy zna tożsamość osoby, która rzeczywiście wystawiła tę fakturę. W takiej sytuacji to ta osoba jest zobowiązana do zapłaty VAT. Inna wykładnia byłaby sprzeczna z celem dyrektywy VAT, jakim jest zwalczanie oszustw, oraz z tym, że podmioty prawa nie mogą powoływać się na normy prawa UE w sposób stanowiący oszustwo.
Żeby zostać uznanym za działającego w dobrej wierze, pracodawca jest zobowiązany do wykazania należytej staranności rozsądnie wymaganej w celu kontrolowania działań swego pracownika, a tym samym dla uniknięcia sytuacji, w której jego dane byłyby wykorzystywane do wystawiania fałszywych faktur. W braku takiego dowodu pracodawcę należy uznać za osobę zobowiązaną do zapłaty VAT wskazanego na fałszywych fakturach. Do organu podatkowego lub sądu krajowego należy dokonanie oceny, w świetle wszystkich istotnych okoliczności, czy pracodawca wykazał się taką starannością.
Wyrok z 30 stycznia 2024 r. (C-442/22) dotyczył sprawy, w której w okresie od stycznia 2010 r. do kwietnia 2014 r.
pracownica spółki z siedzibą w Polsce, prowadzącej stację paliw, wystawiła 1679 faktur nieodzwierciedlających rzeczywistych transakcji sprzedaży towarów, o łącznej wartości (wyrażonej w zł) wynoszącej ok. 320.000 euro. W tym celu wykorzystała dane swojego pracodawcy, podatnika podatku od wartości dodanej (VAT), bez jego wiedzy i zgody. Faktury stanowiące oszustwo nie zostały ujęte w deklaracjach podatkowych tej spółki. Zostały one wykorzystane do uzyskania nienależnego zwrotu VAT przez adresatów tych faktur, przy czym odpowiedni podatek nie został wpłacony do budżetu państwa. W wyniku kontroli podatkowej właściwe organy wydały decyzję określającą wysokość VAT należnego od spółki. Zdaniem Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Lublinie działania stanowiące oszustwo były możliwe ze względu na brak nadzoru i odpowiedniej organizacji w spółce, która
zatrudniała pracownicę.
Spółka zaskarżyła tę decyzję do WSA w Lublinie, a następnie do NSA. Sąd krajowy zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE z odesłaniem prejudycjalnym celem ustalenia, kto – spółka, której dane zostały wykorzystane niezgodnie z prawem na fakturze, czy pracownica, która posłużyła się tymi danymi do wystawiania fałszywych faktur – jest osobą, która wykazuje VAT na fakturze w rozumieniu dyrektywy VAT1 i w związku z tym jest zobowiązana do jego zapłaty. TSUE orzekł, iż VAT nie może być należny od widniejącego na fakturze wystawcy fałszywej faktury, jeśli działa on w dobrej wierze, a organ podatkowy zna tożsamość osoby, która rzeczywiście wystawiła tę fakturę. W takiej sytuacji to ta osoba jest zobowiązana do zapłaty VAT. Inna wykładnia byłaby sprzeczna z celem dyrektywy VAT, jakim jest zwalczanie oszustw, oraz z tym, że podmioty prawa nie mogą powoływać się na normy prawa UE w sposób stanowiący oszustwo.
Żeby zostać uznanym za działającego w dobrej wierze, pracodawca jest zobowiązany do wykazania należytej staranności rozsądnie wymaganej w celu kontrolowania działań swego pracownika, a tym samym dla uniknięcia sytuacji, w której jego dane byłyby wykorzystywane do wystawiania fałszywych faktur. W braku takiego dowodu pracodawcę należy uznać za osobę zobowiązaną do zapłaty VAT wskazanego na fałszywych fakturach. Do organu podatkowego lub sądu krajowego należy dokonanie oceny, w świetle wszystkich istotnych okoliczności, czy pracodawca wykazał się taką starannością.
