Wiadomości
Więcej wolnego w pracy…
26 maja 2023
Nowelizacja Kodeksu pracy wdrażająca 2 unijne dyrektywy – tzw. dyrektywę rodzicielską oraz work-life balance – weszła w życie 26 kwietnia 2023 r.
Tzw. dyrektywa rodzicielska ustanawia minimalne wymagania mające na celu osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy i traktowania w miejscu pracy – poprzez ułatwienie pracownikom
będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. W tym celu dyrektywa przewiduje indywidualne prawa związane z urlopem ojcowskim, rodzicielskim i opiekuńczym, a także elastyczną organizację pracy dla pracowników będących rodzicami oraz opiekunami. Celem dyrektywy jest zachęcenie do równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi pomiędzy kobietami i mężczyznami.
Druga z dyrektyw ma zaś na celu poprawę warunków pracy poprzez zapewnienie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia w UE.
WAŻNIEJSZE ZMIANY DLA RODZICÓW
Po zmianie rodzice dziecka mają prawo do dłuższego urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem - w wymiarze do: 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie; 43 tygodni w przypadku porodu mnogiego. Rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze
odpowiednio do: 65 tygodni i 67 tygodni.
Ustawa uniezależnia prawo do urlopu rodzicielskiego od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu. Ojciec dziecka będzie więc mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego, mimo że matka dziecka w dniu porodu nie pozostawała w stosunku pracy/w ubezpieczeniu chorobowym.
W razie łączenia przez pracownika – rodzica dziecka korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego będzie ulegał wydłużeniu proporcjonalnie
do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika – rodzica dziecka w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, w zasadzie nie dłużej niż do: 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka, 86 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.
W ramach wymiaru urlopu rodzicielskiego nowe przepisy wprowadzają nieprzenoszalną część tego urlopu w wymiarze do 9 tygodni dla każdego z rodziców.
Urlop rodzicielski będzie udzielany jednorazowo albo w nie więcej niż 5 częściach, nie później niż do zakończenia
roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego ustalono na poziomie 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Nowelizacja wprowadza bezpłatny urlop opiekuńczy – w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym – w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym (syn, córka, matka, ojciec czy małżonek) bądź pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, bez zachowania prawa do wynagrodzenia za czas tego urlopu.
Przewidziano zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku
kalendarzowym – w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest
natychmiastowa obecność pracownika, z zachowaniem za czas tego zwolnienia prawa do połowy wynagrodzenia
(obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy).
GŁÓWNIE ZMIANY W ZAKRESIE PRZEJRZYSTYCH I PRZEWIDYWALNYCH WARUNKÓW PRACY
Nowe przepisy zapewniają pracownikowi, który wykonywał pracę co najmniej 6 miesięcy, prawo do wystąpienia (raz
w roku kalendarzowym) o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej
przewidywalne i bezpieczne warunki pracy oraz otrzymania pisemnej odpowiedzi na ten wniosek z uzasadnieniem
w terminie 1 miesiąca od otrzymania wniosku.
Zakres informacji o warunkach zatrudnienia pracownika zostaje uzupełniony o dodatkowe elementy, takie jak np. informacja o szkoleniach zapewnianych przez pracodawcę, o długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi.
Przyznano pracownikowi prawo do nieodpłatnego szkolenia niezbędnego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub na określonym stanowisku.
Nowelizacja zapewnia prawo pracownika do równoległego zatrudnienia. Wprowadza bowiem zakaz zabraniania
pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą.
Przewidziano dodatkowe przerwy w pracy. Jeśli dobowy wymiar czasu pracy pracownika:
1. wynosi co najmniej 6 godzin – pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
2. jest dłuższy niż 9 godzin – pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
3. jest dłuższy niż 16 godzin – pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.
Przerwy te wlicza się do czasu pracy. W art. 294 § 1 Kodeksu pracy, wskazano sytuacje nie mogące stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę lub rozwiązania umowy o pracę, chyba że pracodawca udowodni, że przy rozwiązywaniu umowy o pracę lub zastosowaniu działania mającego skutek równoważny do rozwiązania umowy o pracę kierował się innymi powodami. Będzie tu miał zastosowanie odwrócony ciężar dowodu, czyli pracodawca będzie udowadniał, że przy rozwiązywaniu umowy o pracę itp. kierował się innymi powodami. W razie naruszenia tego przepisu pracownik będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż
minimalne wynagrodzenie za pracę.
Przewidziano też zmiany w zakresie umów o pracę na okres próbny. Np. ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem będzie dopuszczalne tylko, jeśli pracownik będzie miał być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy.
Na pracodawcę nałożono obowiązek informowania wszystkich pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy także o procedurach awansu oraz o wolnych stanowiskach pracy.
Tzw. dyrektywa rodzicielska ustanawia minimalne wymagania mające na celu osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy i traktowania w miejscu pracy – poprzez ułatwienie pracownikom
będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. W tym celu dyrektywa przewiduje indywidualne prawa związane z urlopem ojcowskim, rodzicielskim i opiekuńczym, a także elastyczną organizację pracy dla pracowników będących rodzicami oraz opiekunami. Celem dyrektywy jest zachęcenie do równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi pomiędzy kobietami i mężczyznami.
Druga z dyrektyw ma zaś na celu poprawę warunków pracy poprzez zapewnienie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia w UE.
WAŻNIEJSZE ZMIANY DLA RODZICÓW
Po zmianie rodzice dziecka mają prawo do dłuższego urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem - w wymiarze do: 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie; 43 tygodni w przypadku porodu mnogiego. Rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze
odpowiednio do: 65 tygodni i 67 tygodni.
Ustawa uniezależnia prawo do urlopu rodzicielskiego od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu. Ojciec dziecka będzie więc mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego, mimo że matka dziecka w dniu porodu nie pozostawała w stosunku pracy/w ubezpieczeniu chorobowym.
W razie łączenia przez pracownika – rodzica dziecka korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego będzie ulegał wydłużeniu proporcjonalnie
do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika – rodzica dziecka w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, w zasadzie nie dłużej niż do: 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka, 86 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.
W ramach wymiaru urlopu rodzicielskiego nowe przepisy wprowadzają nieprzenoszalną część tego urlopu w wymiarze do 9 tygodni dla każdego z rodziców.
Urlop rodzicielski będzie udzielany jednorazowo albo w nie więcej niż 5 częściach, nie później niż do zakończenia
roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego ustalono na poziomie 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Nowelizacja wprowadza bezpłatny urlop opiekuńczy – w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym – w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym (syn, córka, matka, ojciec czy małżonek) bądź pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, bez zachowania prawa do wynagrodzenia za czas tego urlopu.
Przewidziano zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku
kalendarzowym – w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest
natychmiastowa obecność pracownika, z zachowaniem za czas tego zwolnienia prawa do połowy wynagrodzenia
(obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy).
GŁÓWNIE ZMIANY W ZAKRESIE PRZEJRZYSTYCH I PRZEWIDYWALNYCH WARUNKÓW PRACY
Nowe przepisy zapewniają pracownikowi, który wykonywał pracę co najmniej 6 miesięcy, prawo do wystąpienia (raz
w roku kalendarzowym) o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej
przewidywalne i bezpieczne warunki pracy oraz otrzymania pisemnej odpowiedzi na ten wniosek z uzasadnieniem
w terminie 1 miesiąca od otrzymania wniosku.
Zakres informacji o warunkach zatrudnienia pracownika zostaje uzupełniony o dodatkowe elementy, takie jak np. informacja o szkoleniach zapewnianych przez pracodawcę, o długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi.
Przyznano pracownikowi prawo do nieodpłatnego szkolenia niezbędnego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub na określonym stanowisku.
Nowelizacja zapewnia prawo pracownika do równoległego zatrudnienia. Wprowadza bowiem zakaz zabraniania
pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą.
Przewidziano dodatkowe przerwy w pracy. Jeśli dobowy wymiar czasu pracy pracownika:
1. wynosi co najmniej 6 godzin – pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
2. jest dłuższy niż 9 godzin – pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
3. jest dłuższy niż 16 godzin – pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.
Przerwy te wlicza się do czasu pracy. W art. 294 § 1 Kodeksu pracy, wskazano sytuacje nie mogące stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę lub rozwiązania umowy o pracę, chyba że pracodawca udowodni, że przy rozwiązywaniu umowy o pracę lub zastosowaniu działania mającego skutek równoważny do rozwiązania umowy o pracę kierował się innymi powodami. Będzie tu miał zastosowanie odwrócony ciężar dowodu, czyli pracodawca będzie udowadniał, że przy rozwiązywaniu umowy o pracę itp. kierował się innymi powodami. W razie naruszenia tego przepisu pracownik będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż
minimalne wynagrodzenie za pracę.
Przewidziano też zmiany w zakresie umów o pracę na okres próbny. Np. ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem będzie dopuszczalne tylko, jeśli pracownik będzie miał być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy.
Na pracodawcę nałożono obowiązek informowania wszystkich pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy także o procedurach awansu oraz o wolnych stanowiskach pracy.
