Wiadomości
Zatrudnianie młodocianych
20 marca 2024
Kiedy można zatrudniać pracownika młodocianego, czyli osobę, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18?
Można zatrudnić tylko młodocianych, którzy:
» ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową,
» przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej i która nie ma 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych wyłącznie w celu przygotowania zawodowego, w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.
Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, ale nie ma jeszcze 15 lat, może być zatrudniona na
zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu - pod warunkiem,
że wyrazi na to zgodę przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny tej osoby oraz że poradnia psychologiczno pedagogiczna wyda pozytywną opinię.
Pracodawca-rzemieślnik musi także zawiadomić izbę rzemieślniczą właściwą ze względu na swoją siedzibę.
Osoby, które ukończyły ośmioletnią szkołą podstawową, ale nie mają 15 lat, mogą być zatrudnione na zasadach
określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończą 15 lat, na podstawie umów o naukę zawodu, przyuczenie do wykonywania określonej pracy i o wykonywanie prac lekkich. Nie jest przy tym wymagana żadna zgoda ani opinia.
Osoba, która ukończyła 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym ukończyła tę szkołę.
Młodocianego można zatrudnić:
» w celu przygotowania zawodowego (tj. nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy) – jeżeli młodociany nie posiada kwalifikacji zawodowych, to można go zatrudnić wyłącznie w takim celu, lub
» do wykonywania prac lekkich.
Pracownik, który ukończył szkołę branżową I stopnia, a nie skończył 18 lat może być zatrudniony jedynie przy pracach lekkich.
Należy zapewnić młodocianemu opiekę i pomoc niezbędną do przystosowania się do właściwego wykonywania pracy
oraz prowadzić ewidencję młodocianych pracowników. Młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają
ubezpieczeniom społecznym jak inni pracownicy.
Co do zasady, zatrudnia się młodocianego w celu przygotowania zawodowego na umowę o pracę na czas nieokreślony.
To ograniczenie nie obowiązuje w razie zatrudniania przy pracach lekkich, gdzie zatrudnienie może mieć charakter
terminowy. Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego podpisuje pracodawca z młodocianym (na piśmie). Jeżeli rodzic lub opiekun prawny stwierdzi, że stosunek pracy sprzeciwia się dobru młodocianego, może - za zezwoleniem sądu opiekuńczego - rozwiązać umowę. Pracodawca, który zatrudnia większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z nimi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony, ale nie krótszy niż okres kształcenia określony w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego lub okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika. Z młodocianym można też zawrzeć umowę cywilnoprawną. Jednak zgodę na jej zawarcie musi wyrazić opiekun prawny, a faktyczne warunki wykonywania tej umowy nie mogą odpowiadać warunkom charakterystycznym dla stosunku pracy.
Pracodawca musi zawiadomić urząd miasta lub gminy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego
o zawarciu umowy z młodocianym. Pracownik młodociany ma obowiązek się dokształcać do ukończenia 18 lat, dlatego należy go zwolnić od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych związanych z dokształcaniem się.
Młodociany musi przejść wstępne badania lekarskie przed przyjęciem do pracy oraz badania okresowe i kontrolne w
czasie zatrudnienia. Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, trzeba mu zmienić rodzaj
pracy. Jeśli nie ma takiej możliwości, to pracodawca musi niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Młodociany nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę (młodociany do 16. roku życia – 6 godzin). Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych,
bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeśli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny na dobę, należy wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną
do czasu pracy.
Nie można zatrudniać młodocianego w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej (tj. między godzinami 22:00 a 6:00, a w szczególnych przypadkach - zwłaszcza młodocianego, który nie ukończył 15 lat - między godzinami 20:00 a 6:00). Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.
Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Nie można zatrudniać młodocianego przy pracach wzbronionych (wymienionych w rozporządzeniu RM z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac), chyba że młodociany ma powyżej 16 lat i wykonywanie takiej pracy jest potrzebne do jego przygotowania zawodowego.
Po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.
Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak w roku
kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeśli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. Pracodawca ma obowiązek udzielić młodocianemu uczęszczającemu do szkoły urlopu w okresie ferii szkolnych (nawet zaliczkowo).
Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy. Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania
określonej pracy przysługuje nie mniej niż 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej
w poprzednim kwartale. Informację o wysokości tego wynagrodzenia podaje co kwartał GUS. Także młodocianemu
w okresie nauki zawodu przysługuje minimalne wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale: w I roku nauki – nie mniej niż 8%; w II roku nauki – nie mniej niż 9%; w III roku nauki – nie mniej niż 10%.
Można zatrudnić tylko młodocianych, którzy:
» ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową,
» przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej i która nie ma 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych wyłącznie w celu przygotowania zawodowego, w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.
Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, ale nie ma jeszcze 15 lat, może być zatrudniona na
zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu - pod warunkiem,
że wyrazi na to zgodę przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny tej osoby oraz że poradnia psychologiczno pedagogiczna wyda pozytywną opinię.
Pracodawca-rzemieślnik musi także zawiadomić izbę rzemieślniczą właściwą ze względu na swoją siedzibę.
Osoby, które ukończyły ośmioletnią szkołą podstawową, ale nie mają 15 lat, mogą być zatrudnione na zasadach
określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończą 15 lat, na podstawie umów o naukę zawodu, przyuczenie do wykonywania określonej pracy i o wykonywanie prac lekkich. Nie jest przy tym wymagana żadna zgoda ani opinia.
Osoba, która ukończyła 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym ukończyła tę szkołę.
Młodocianego można zatrudnić:
» w celu przygotowania zawodowego (tj. nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy) – jeżeli młodociany nie posiada kwalifikacji zawodowych, to można go zatrudnić wyłącznie w takim celu, lub
» do wykonywania prac lekkich.
Pracownik, który ukończył szkołę branżową I stopnia, a nie skończył 18 lat może być zatrudniony jedynie przy pracach lekkich.
Należy zapewnić młodocianemu opiekę i pomoc niezbędną do przystosowania się do właściwego wykonywania pracy
oraz prowadzić ewidencję młodocianych pracowników. Młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają
ubezpieczeniom społecznym jak inni pracownicy.
Co do zasady, zatrudnia się młodocianego w celu przygotowania zawodowego na umowę o pracę na czas nieokreślony.
To ograniczenie nie obowiązuje w razie zatrudniania przy pracach lekkich, gdzie zatrudnienie może mieć charakter
terminowy. Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego podpisuje pracodawca z młodocianym (na piśmie). Jeżeli rodzic lub opiekun prawny stwierdzi, że stosunek pracy sprzeciwia się dobru młodocianego, może - za zezwoleniem sądu opiekuńczego - rozwiązać umowę. Pracodawca, który zatrudnia większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z nimi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony, ale nie krótszy niż okres kształcenia określony w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego lub okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika. Z młodocianym można też zawrzeć umowę cywilnoprawną. Jednak zgodę na jej zawarcie musi wyrazić opiekun prawny, a faktyczne warunki wykonywania tej umowy nie mogą odpowiadać warunkom charakterystycznym dla stosunku pracy.
Pracodawca musi zawiadomić urząd miasta lub gminy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego
o zawarciu umowy z młodocianym. Pracownik młodociany ma obowiązek się dokształcać do ukończenia 18 lat, dlatego należy go zwolnić od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych związanych z dokształcaniem się.
Młodociany musi przejść wstępne badania lekarskie przed przyjęciem do pracy oraz badania okresowe i kontrolne w
czasie zatrudnienia. Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, trzeba mu zmienić rodzaj
pracy. Jeśli nie ma takiej możliwości, to pracodawca musi niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Młodociany nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę (młodociany do 16. roku życia – 6 godzin). Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych,
bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeśli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny na dobę, należy wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną
do czasu pracy.
Nie można zatrudniać młodocianego w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej (tj. między godzinami 22:00 a 6:00, a w szczególnych przypadkach - zwłaszcza młodocianego, który nie ukończył 15 lat - między godzinami 20:00 a 6:00). Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.
Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Nie można zatrudniać młodocianego przy pracach wzbronionych (wymienionych w rozporządzeniu RM z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac), chyba że młodociany ma powyżej 16 lat i wykonywanie takiej pracy jest potrzebne do jego przygotowania zawodowego.
Po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.
Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak w roku
kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeśli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. Pracodawca ma obowiązek udzielić młodocianemu uczęszczającemu do szkoły urlopu w okresie ferii szkolnych (nawet zaliczkowo).
Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy. Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania
określonej pracy przysługuje nie mniej niż 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej
w poprzednim kwartale. Informację o wysokości tego wynagrodzenia podaje co kwartał GUS. Także młodocianemu
w okresie nauki zawodu przysługuje minimalne wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale: w I roku nauki – nie mniej niż 8%; w II roku nauki – nie mniej niż 9%; w III roku nauki – nie mniej niż 10%.
