Wiadomości
Zmiany w ubezpieczeniach społecznych
25 listopada 2021
Ustawodawca wprowadził szereg zmian do ustawy systemowej, emerytalnej i zasiłkowej. Zaczynają one obowiązywać
w różnych terminach. Poniżej opisano ważniejsze.
Zmiany w ubezpieczeniach społecznych
w różnych terminach. Poniżej opisano ważniejsze.
OD 18 WRZEŚNIA 2021 R.
Przepisy wprowadzają istotną zmianę dla osób współpracujących. Przed zmianą przepisów osoby współpracujące
z przedsiębiorcą korzystającym z ulgi na start nie podlegały dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Od 18 września mogą przystąpić do tego ubezpieczenia i korzystać ze świadczeń w razie choroby i macierzyństwa.
Zmiana umożliwia przyznanie renty osobom, które stały się niezdolne do pracy w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, nawet jeśli nie było obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Oczywiście osoby te muszą spełnić pozostałe warunki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Przejście na emeryturę w czerwcu nie może być mniej korzystne niż w pozostałych miesiącach II kwartału danego roku. Dlatego wprowadzono zasadę, że przy ustalaniu wysokości emerytury w czerwcu uwzględnia się waloryzacje roczną lub kwartalne. Jeśli ZUS przyznał prawo do emerytury w czerwcu 2021 r., to przeliczy jej wysokość na korzystniejszych zasadachbez składania wniosku w tej sprawie.
Przepisy wprowadzają istotną zmianę dla osób współpracujących. Przed zmianą przepisów osoby współpracujące
z przedsiębiorcą korzystającym z ulgi na start nie podlegały dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Od 18 września mogą przystąpić do tego ubezpieczenia i korzystać ze świadczeń w razie choroby i macierzyństwa.
Zmiana umożliwia przyznanie renty osobom, które stały się niezdolne do pracy w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, nawet jeśli nie było obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Oczywiście osoby te muszą spełnić pozostałe warunki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Przejście na emeryturę w czerwcu nie może być mniej korzystne niż w pozostałych miesiącach II kwartału danego roku. Dlatego wprowadzono zasadę, że przy ustalaniu wysokości emerytury w czerwcu uwzględnia się waloryzacje roczną lub kwartalne. Jeśli ZUS przyznał prawo do emerytury w czerwcu 2021 r., to przeliczy jej wysokość na korzystniejszych zasadachbez składania wniosku w tej sprawie.
Zmiany w ubezpieczeniach społecznych
KADRY I ZUS
Dla płatników składek nowe przepisy przewidują możliwość sporządzania protokołu kontroli oraz aneksu do protokołu kontroli także w formie elektronicznej. Do tej pory protokół kontroli mógł być sporządzony wyłącznie w formie pisemnej. Zmiana przepisów umożliwia płatnikom składek przekazywanie zastrzeżeń do protokołu kontroli elektronicznie. Kolejna zmiana dotyczy zwolnienia z naliczania i opłacania odsetek za zwłokę. Od wpłat dokonanych po 18 września 2021 r. nie trzeba naliczać i opłacać odsetek za zwłokę, jeżeli ich wysokość nie przekracza 1%
minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2021 r. – 28 zł, w 2022 r. – 30,10 zł). Wcześniej limit wynosił 6,60 zł. ZUS musi zawiadomić płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, jeżeli ich wysokość przekroczy 10-krotność kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym (obecnie 116 zł). Zwrot nastąpi w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy.
OD 1 STYCZNIA 2022 R.
Ustawodawca uchyli zasadę, że nieterminowe opłacenie składek powoduje ustanie dobrowolnych ubezpieczeń.
Ubezpieczony (np. objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym) nie otrzyma odmowy prawa do świadczenia z powodu stwierdzenia ustania ubezpieczenia chorobowego na skutek nieterminowego opłacania składek i nie będzie musiał składać wniosków o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie. Ubezpieczony dobrowolnie będzie objęty ubezpieczeniami od dnia zgłoszenia do dnia wyrejestrowania. Nowe przepisy umożliwią nabycie prawa do zasiłku osobom, które będą niezdolne do pracy w okresie, za który będą miały zaległości z tytułu składek w kwocie wyższej niż 1% minimalnego wynagrodzenia. Nabędą prawo do zasiłku, o ile spłacą zadłużenie w ciągu 6 miesięcy. Przeszkodą w wypłacie zasiłku nie będzie zaś zadłużenie do 1% minimalnego wynagrodzenia. Nie będzie też obowiązywała zasada obejmowania dobrowolnymi ubezpieczeniami na podstawie tzw. dorozumianego wniosku, tj. opłacania i rozliczania składek na ubezpieczenia bez aktualnego zgłoszenia do nich. Do renty socjalnej będą stosowane te same zasadyjej zawieszania z powodu uzyskiwania dodatkowych przychodów co do renty z tytułu niezdolności do pracy. Dla osób dorabiających do emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy przepisy ujednolicają zasadyprzeliczania wysokości świadczeń przyznanych na nowych i starych zasadach. Od nowego roku osoby,
które dorabiają do świadczeń przyznanych na starych zasadach, będą mogły tylko raz w roku wystąpić (tak jak obecnie osoby otrzymujące tzw. nowe emerytury) o doliczenie okresów składkowych przebytych po przyznaniu renty lub emerytury, czyli o przeliczenie świadczenia (podniesienie go). Oczywiście przeliczenie świadczeń (przyznanych na starych i nowych zasadach) jest także możliwe po ustaniu ubezpieczenia, tj. np. rozwiązaniu umowy o pracę.
Istotne zmiany dotyczą zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu będzie wyższy – będzie wynosił 80% podstawy wymiaru. Natomiast zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia (np. po rozwiązaniu umowy o pracę) będzie przysługiwał przez krótszy okres – do 91 dni. Ten skrócony okres pobierania zasiłku nie będzie dotyczył niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą, występującej w czasie ciąży lub powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianych dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów. Ustawodawca rozszerzył krąg osób uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego i zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego – o osoby, które z przyczyn od siebie niezależnych (tj. śmierci pracodawcy) utraciły prawo do ubezpieczenia chorobowego i urodziły dziecko po ustaniu tego ubezpieczenia. ZUS będzie mógł potrącać należności z tytułu składek z wypłacanych świadczeń. Pozwoli to zminimalizować koszty dochodzenia i egzekucji roszczeń. Takie potrącanie ZUS będzie mógł stosować do tych swoich dłużników, którzy jednocześnie są świadczeniobiorcami (emerytami, rencistami lub pobierają zasiłki z ubezpieczeń społecznych). Koniec nieograniczonych w czasie korekt dokumentów rozliczeniowych. Przez 5 lat będzie można składać korekty dokumentów za styczeń 2022 r. i kolejne miesiące. Po tym terminie zmiany na koncie ubezpieczonego będą możliwe tylko na skutek wyroku sądu lub prawomocnej decyzji. Dokumenty rozliczeniowe
korygujące za okresy od stycznia 1999 r. do grudnia 2021 r. będzie można złożyć do 1 stycznia 2024 r.
OD 1 KWIETNIA 2022 R.
Zmieni się forma zawiadomienia przez ZUS płatnika o wysokości obowiązującej go stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe – z papierowej na elektroniczną na Platformie Usług Elektronicznych ZUS.
OD 1 STYCZNIA 2023 R.
Płatnik składek będzie musiał założyć profil informacyjny na PUE ZUS i przekazać ZUS swój adres elektroniczny.
Dla płatników składek nowe przepisy przewidują możliwość sporządzania protokołu kontroli oraz aneksu do protokołu kontroli także w formie elektronicznej. Do tej pory protokół kontroli mógł być sporządzony wyłącznie w formie pisemnej. Zmiana przepisów umożliwia płatnikom składek przekazywanie zastrzeżeń do protokołu kontroli elektronicznie. Kolejna zmiana dotyczy zwolnienia z naliczania i opłacania odsetek za zwłokę. Od wpłat dokonanych po 18 września 2021 r. nie trzeba naliczać i opłacać odsetek za zwłokę, jeżeli ich wysokość nie przekracza 1%
minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2021 r. – 28 zł, w 2022 r. – 30,10 zł). Wcześniej limit wynosił 6,60 zł. ZUS musi zawiadomić płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, jeżeli ich wysokość przekroczy 10-krotność kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym (obecnie 116 zł). Zwrot nastąpi w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy.
OD 1 STYCZNIA 2022 R.
Ustawodawca uchyli zasadę, że nieterminowe opłacenie składek powoduje ustanie dobrowolnych ubezpieczeń.
Ubezpieczony (np. objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym) nie otrzyma odmowy prawa do świadczenia z powodu stwierdzenia ustania ubezpieczenia chorobowego na skutek nieterminowego opłacania składek i nie będzie musiał składać wniosków o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie. Ubezpieczony dobrowolnie będzie objęty ubezpieczeniami od dnia zgłoszenia do dnia wyrejestrowania. Nowe przepisy umożliwią nabycie prawa do zasiłku osobom, które będą niezdolne do pracy w okresie, za który będą miały zaległości z tytułu składek w kwocie wyższej niż 1% minimalnego wynagrodzenia. Nabędą prawo do zasiłku, o ile spłacą zadłużenie w ciągu 6 miesięcy. Przeszkodą w wypłacie zasiłku nie będzie zaś zadłużenie do 1% minimalnego wynagrodzenia. Nie będzie też obowiązywała zasada obejmowania dobrowolnymi ubezpieczeniami na podstawie tzw. dorozumianego wniosku, tj. opłacania i rozliczania składek na ubezpieczenia bez aktualnego zgłoszenia do nich. Do renty socjalnej będą stosowane te same zasadyjej zawieszania z powodu uzyskiwania dodatkowych przychodów co do renty z tytułu niezdolności do pracy. Dla osób dorabiających do emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy przepisy ujednolicają zasadyprzeliczania wysokości świadczeń przyznanych na nowych i starych zasadach. Od nowego roku osoby,
które dorabiają do świadczeń przyznanych na starych zasadach, będą mogły tylko raz w roku wystąpić (tak jak obecnie osoby otrzymujące tzw. nowe emerytury) o doliczenie okresów składkowych przebytych po przyznaniu renty lub emerytury, czyli o przeliczenie świadczenia (podniesienie go). Oczywiście przeliczenie świadczeń (przyznanych na starych i nowych zasadach) jest także możliwe po ustaniu ubezpieczenia, tj. np. rozwiązaniu umowy o pracę.
Istotne zmiany dotyczą zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu będzie wyższy – będzie wynosił 80% podstawy wymiaru. Natomiast zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia (np. po rozwiązaniu umowy o pracę) będzie przysługiwał przez krótszy okres – do 91 dni. Ten skrócony okres pobierania zasiłku nie będzie dotyczył niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą, występującej w czasie ciąży lub powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianych dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów. Ustawodawca rozszerzył krąg osób uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego i zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego – o osoby, które z przyczyn od siebie niezależnych (tj. śmierci pracodawcy) utraciły prawo do ubezpieczenia chorobowego i urodziły dziecko po ustaniu tego ubezpieczenia. ZUS będzie mógł potrącać należności z tytułu składek z wypłacanych świadczeń. Pozwoli to zminimalizować koszty dochodzenia i egzekucji roszczeń. Takie potrącanie ZUS będzie mógł stosować do tych swoich dłużników, którzy jednocześnie są świadczeniobiorcami (emerytami, rencistami lub pobierają zasiłki z ubezpieczeń społecznych). Koniec nieograniczonych w czasie korekt dokumentów rozliczeniowych. Przez 5 lat będzie można składać korekty dokumentów za styczeń 2022 r. i kolejne miesiące. Po tym terminie zmiany na koncie ubezpieczonego będą możliwe tylko na skutek wyroku sądu lub prawomocnej decyzji. Dokumenty rozliczeniowe
korygujące za okresy od stycznia 1999 r. do grudnia 2021 r. będzie można złożyć do 1 stycznia 2024 r.
OD 1 KWIETNIA 2022 R.
Zmieni się forma zawiadomienia przez ZUS płatnika o wysokości obowiązującej go stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe – z papierowej na elektroniczną na Platformie Usług Elektronicznych ZUS.
OD 1 STYCZNIA 2023 R.
Płatnik składek będzie musiał założyć profil informacyjny na PUE ZUS i przekazać ZUS swój adres elektroniczny.
